شعیب بهمن گفت: با توجه به توافق آذربایجان و ارمنستان، مسیر ترانزیتی ایران کاملا دور زده خواهد شد و دیگر اهمیت ژئوپلیتیکی ایران از بین خواهد رفت. در این صورت مسائل گمرکی که دیگر ارزشی نخواهد داشت. چرا که وقتی قرار نباشد ترانزیتی از این مسیر انجام شود دیگر مسائل گمرکی وجود ندارد که مورد بحث قرار گیرد.
«آلیک» – کارشناس مسائل قفقاز گفت: متاسفانه آنچه در حوزه سیاست خارجی خودمان در جریان مناقشه قره‌باغ مشاهده کردیم این بود که با یک وزارت خارجه کاملا فاقد ابتکار عمل مواجه بودیم.
به گزارش گروه دیگر رسانه‌های خبرگزاری فارس، ارمنستان و جمهوری آذربایجان چند روز قبل با میانجیگری روسیه به توافق جدیدی برای برقراری آتش‌بس در قره‌باغ دست یافتند. بر اساس این توافق که در قالب بیانیه مشترکی از سوی رئیس‌جمهور آذربایجان، نخست‌وزیر ارمنستان و رئیس‌جمهور روسیه منتشر شد، آذربایجان و ارمنستان در مواضع خود متوقف و نیروی حافظ صلح روسیه در امتداد خط تماس در قره‌باغ و جمهوری ارمنستان مستقر شده و در همین راستا کنترل ارتباطات و حمل‌ونقل با کمک مقامات سرویس مرزبانی روسیه انجام می‌شود. با این حال از زمان این آتش‌بس، ارمنستان شاهد درگیری‌هایی است که ادامه این آتش‌بس را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. این آتش‌بس در حالی انجام شده که چند روز قبل، سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه کشورمان به منظور رایزنی با کشورهای درگیر درباره راهکار ابتکاری ایران، سفر منطقه‌ای انجام داد اما نتیجه‌ای دربرنداشت. در همین راستا روزنامه جام جم گفت‌وگویی با شعیب بهمن، کارشناس مسائل قفقاز انجام داده است که بخش‌های مهم آن در ادامه می‌آید.
وزارت خارجه در مناقشه قره‌باغ فاقد ابتکار عمل بود
– متاسفانه آنچه در حوزه سیاست خارجی خودمان در جریان مناقشه قره‌باغ مشاهده کردیم این بود که با یک وزارت خارجه کاملا فاقد ابتکار عمل مواجه بودیم.
– مناقشه قره‌باغ در جوار مرزهای ایران بود و به امنیت ملی ایران ارتباط دارد و باید به شکل هوشمندانه‌تری عمل می‌کردیم، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد و ابتکار عمل برای تاثیرگذاری بر بحران وجود نداشت و در نتیجه نتوانستیم در این زمینه کاری پیش ببریم.
سفر آقای عراقچی بیشتر نمایشی بود تا ارائه طرح
– سفر آقای عراقچی بیشتر نمایشی بود تا ارائه طرح، چون در عمل دیدیم که سفر وی کاملا بی‌نتیجه و بی‌فایده بود و نتوانست تاثیری بر اوضاع و شرایط بگذارد.
– این سفر دیر انجام شد، در حالی که ضرورت مساله ایجاب می‌کرد ایران در همان روزهای آغازین درگیری، ابتکار عمل را به دست می‌گرفت که متاسفانه تا ۳۰ روز فاقد ابتکار عمل در این زمینه بودیم.
با وجود جنگ در نقطه مرزی ایران تمام توجهات معطوف به انتخابات آمریکا بود
– متاسفانه در حالی که جنگی در نقطه مرزی ایران رخ داده بود تمام توجهات وزارت خارجه ما معطوف به انتخابات آمریکا شد و در نتیجه توجه چندانی به جنگ در نزدیکی مرزهایمان صورت نگرفت.
– شاید بتوان گفت در این زمینه اشتباه استراتژیک مرتکب شدیم. اولین اشتباه این بود که مرزهای خود را با ارمنستان بستیم.
– مرز خود را با کشوری بستیم که بیشترین کمک را در دوره تحریم به ما داشت و تنفس‌گاه استراتژیک ما در دوره تحریم‌ها بود. مرز خود را با کشوری بستیم که تنها مرز زمینی ما با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به شمار می‌آید و با این کار باعث بر هم خوردن توازن ژئوپلیتیک در منطقه به نفع ترکیه و اسرائیل شدیم که می‌تواند در دراز مدت پیامدهای امنیتی گسترده‌ای برای ما داشته‌باشد.
ایران باید هشدار صریحی به طرف‌های مقابل بدهد
– ایران باید هشدار صریحی به طرف‌های مقابل به‌ویژه جمهوری آذربایجان بدهد که اگر در این منطقه گروه‌های تروریستی حاکم شوند یا کشورها و بازیگران دیگر به‌ویژه رژیم‌صهیونیستی بخواهند پایگاه نظامی ایجاد کنند با برخورد قاطع و سخت ایران مواجه خواهندشد.
– باید این پیام به صورت شفاف و قاطع به طرف‌ها داده‌شود تا خیلی به دنبال مانور در فضای موجود نباشند. اگر چنین پیام قاطعانه‌ای از سوی ایران داده نشود باید منتظر عواقب آن باشیم.
– واقعیت این است که در این ارتباط امیدی به وزارت خارجه نیست و اگر وزارت خارجه می‌خواست کاری کند تا قبل از توافق باید اقدام می‌کرد. بنابراین در شرایط فعلی، جمهوری اسلامی ایران ناگزیز به تقویت استحکامات دفاعی خود در مرزهاست. این همان کاری است که طی هفته‌های اخیر نیز انجام شده است.
ترکیه نمی‌تواند در روند حل‌وفصل مناقشه قره‌باغ حضور داشته باشد
– وقتی می‌گوییم وزارت خارجه ما دچار اشتباه شده یکی از نشانه‌هایش همین است. در حالی که ترکیه هیچ‌وقت ایران را به‌عنوان یکی از طرف‌های حل‌وفصل مناقشه قره‌باغ به رسمیت نمیشناسد و تمایلی به حضور ایران در چنین سازوکارهایی ندارد متاسفانه در ایران این بحث مطرح شد که باید روندی مشابه آستانه ایجاد کنیم و ترکیه هم به‌عنوان یکی از طرف‌ها در این روند حضور داشته باشد. این در حالی است که ترکیه چنین نقشی برای ایران قائل نبود.
– ترکیه نمی‌تواند در روند حل‌وفصل مناقشه قره‌باغ حضور داشته باشد چراکه این کشور یک طرف جنگ قره‌باغ بود. ترکیه با حمایت از آذربایجان خود را به یک طرف جنگ تقلیل داده بود بنابراین مشخص بود که هیچ‌گاه ترکیه قادر نخواهد بود به عنوان یک بازیگر و میانجی عمل کند.
– طرح چنین پیشنهادی از سوی وزارت خارجه ایران و سپس تایید آن از سوی دولت نشان می‌دهد که درک درستی از مسائل مرتبط با قفقاز وجود ندارد.