آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: یک کارشناس مسائل روسیه به آفتاب یزد می‌گوید:« به لحاظ مسائل تاریخی و تجربه‌های سیاسی، برای روس‌ها، امنیت مرتبه ی بالاتری از آزادی است به تعبیری ساده تر اگر از شهروندان روسی سوال شود از بین امنیت و آزادی کدام اهمیت دارد قطعاً امنیت را برخواهند گزید و این می‌تواند مسئله ی مهمی‌در ساختارهای ذهنی جامعه ی روسیه قلمداد شود ضمن آن که اگرچه این مسئله یک ضعف بزرگ و آشکار است اما برای جایگزینی پوتین، مهره ی قابل اعتمادی که بتوان رهبری روسیه را به او سپرد وجود ندارد و این اگرچه در بزنگاه‌های سیاسی و تاریخی می‌تواند این کشور را با چالش‌هایی جدی رو در رو کند اما خالی بودن عرصه و نبودن حریفی قدر باعث شده همچنان گزینه اول و آخر رهبری، پوتین باشد ولاغیر!»
شعیب بهمن در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که موارد متعددی در این همه پرسی لحاظ شده که بحث صفر شدن دوره‌های پیشین رئیس جمهوری ولادیمیر پوتین به لحاظ اهمیت، همه ابعاد این همه پرسی را تحت الشعاعِ خود قرار داده ولی باید در نظر داشت که بسیاری از مسائل که صرفاً به حوزه‌های داخلی روسیه مربوط است در این همه پرسی به رای گذاشته خواهد شد که بعید به نظر می‌رسد نتیجه ی همه پرسی چیزی جز خواست پوتین و نظام حاکم بر روسیه ی فعلی باشد.»
>جزئیات همه پرسی اصلاحات قانون اساسی روسیه
روسیه از پنجشنبه/۵ تیر۹۹، نخستین روز از همه‌پرسی ایجاد تغییرات در قانون اساسی این کشور را که می‌تواند باعث در قدرت ماندن ولادیمیر پوتین تا سال ۲۰۳۶ شود، آغاز کرد.
آن گونه که رسانه‌ها نوشته اند؛ اگر این همه‌پرسی هفت روزه با رای مثبت اکثریت همراه شود، به پوتین اجازه می‌دهد که در دو دوره دیگر انتخابات ریاست جمهوری حضور پیدا کند.
تغییرات قانون اساسی مصوب سال ۱۹۹۳ روسیه در ماه ژانویه گذشته از سوی پوتین مشخص شد و پارلمان روسیه در ماه مارس آن را تصویب کرد.
>اصلاحات قانون اساسی برای چه تغییراتی است؟
طبق گفته کارشناسان حدود ۲۰۰ متمم برای اصلاح قانون اساسی پیشنهاد شده است. نیکلای پتروف، پژوهشگر ارشد برنامه روسیه و اوراسیا در چتم‌هاوس در لندن به خبرنگاران گفته است که: «میزان اصلاحات بسیار تعجب‌آور بود.»
بسیاری از اصلاحات شامل تغییر نظام سیاسی به‌گونه‌ای است که در نهایت باعث می‌شود موقعیت پوتین آن قدر راحت شود تا از سوی هیچ نهاد قدرتمند دیگری مورد مخالفت قرار نگیرد. هدف اصلی از این همه پرسی تمدید دوره‌های مجاز شرکت در انتخابات ریاست جمهوری روسیه از دو دوره به چهار دوره است.
این پژوهشگر افزود: «بسیاری از اصلاحات شامل تغییر سیستم نظام به‌گونه‌ای است که در نهایت باعث می‌شود موقعیت پوتین آنقدر راحت شود تا از سوی هیچ نهاد قدرتمند دیگری مورد مخالفت قرار نگیرد.»
اما هدف اصلی از این همه پرسی تمدید دوره‌های مجاز شرکت در انتخابات ریاست جمهوری روسیه از دو دوره به چهار دوره است. هر دوره ریاست جمهوری در روسیه ۶ ساله است و یک فرد می‌تواند حداکثر برای دو دوره پیاپی به‌عنوان رئیس جمهوری فعالیت کند. دوره دوم ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۲۴ به پایان می‌رسد.
رهبر ۶۷ ساله فعلی روسیه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸، در دو دوره چهار ساله رئیس جمهور این کشور بود و پس از یک وقفه چهار ساله که به‌عنوان نخست وزیری روسیه معرفی شد از سال ۲۰۱۲ تاکنون نیز به‌عنوان ریاست جمهوری روسیه شناخته می‌شود. زمانی که وی در دوران ریاست جمهوری دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه بود، دوره‌های ریاست جمهوری این کشور از چهار سال به شش سال افزایش یافت.
اما تغییرات دیگری که به همه‌پرسی گذاشته شده است شامل اقداماتی برای قدرتمندتر کردن کرملین در مقابل مقام‌های محلی و شهرداری‌ها است. اما یک تغییر جنجالی دیگر نیز به همه‌پرسی گذاشته شده است: تعریف ازدواج در قانون اساسی روسیه محدود به پیوند زن و مرد می‌شود بنابراین ازدواج رسمی‌همجنسگرایان به‌طور رسمی‌غیرقانونی می‌شود.
در اصلاحات مصوب شده که هم اکنون به رای عموم گذاشته شده است همچنین گفته شده که حداقل دستمزد باید بالاتر از حداقل سطح معیشت باشد و افزایش حقوق بازنشستگی نیز تضمین می‌شود. اصلاحات دیگر درباره ارتقای مزایای اجتماعی، تبیین ازدواج و توزیع دوباره قدرت‌های اجرایی درون دولت و تقویت ریاست جمهوری می‌شود. در همه پرسی کنونی چندین اصلاحیه قانون اساسی به رای گذاشته شده است اما رای‌دهندگان فقط اجازه دارند به همه آن‌ها یک جا رای آری یا نه بدهند.
این تغییرات از سوی دو مجلس پارلمان و دیوان قانون اساسی این کشور به تایید رسیده و با امضای پوتین به قانون تبدیل شده است. او تاکید داشت، این موارد به رای گذاشته شود، با وجود اینکه به لحاظ قانونی الزامی‌وجود نداشت. بسیاری معتقدند این اقدام، دادن وجهه دموکراسی به این تغییرات جنجالی است. برگزاری این رای‌گیری در بحبوحه پاندمی‌کرونا نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است زیرا روسیه همچنان روزی بیش از ۷۰۰۰ مورد جدید ابتلا دارد و در مجموع با ۶۰۶ هزار ابتلای تایید شده رو به رو است و جایگاه سوم جهان را در میزان ابتلا دارد. کاخ کرملین با رد این نگرانی‌ها، تاکید می‌کند روسیه قادر است سرعت شیوع این پاندمی‌را بکاهد و به مردم اطمینان می‌دهد که تمام تدابیر ضروری برای تضمین سلامت رای‌دهندگان اتخاذ شده است.
>سه ویژگی مهم این همه پرسی
شعیب بهمن در ادامه ی این گفت و گو به سه ویژگی مهم این همه پرسی اشاره می‌کند:
ـ نوپا بودن دموکراسی در روسیه که عملاً محصول روسیه ی پسافروپاشی است می‌تواند یکی از این ویژگی‌ها باشد بالاخره در کشوری که قرن‌ها تحت سیطره ی حکومت تزارها بود و نیز نظام‌های سلطنتی بالاخره توانسته رگه‌هایی از دموکراسی را هرچند کنترل شده تجربه کند پس طبیعی است که جامعه ی نخبگان روسیه معتقد باشند این کشور توسط دولتی نخبه گرا مدیریت می‌شود.
ـ پوتین بی رقیب است و فعلاً در عرصه ی رقابت حریفی که بتواند او را از میدان به در کند وجود ندارد
ـ به لحاظ ساختارهای سیاسی و تجربیات گاه تلخ سیاسی همچنان امنیت بر آزادی اولویت دارد.
این کارشناس مسائل روسیه با اشاره به روسیه ی دهه ی نود و مشکلاتی که بر سر راه جامعه، اقتصاد و امنیت این کشور وجود داشت خاطر نشان می‌کند:«هرگز نباید فراموش کرد که بیشتر نابه سامانی‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را پوتین به سامان رسانید و از این حیث باید به طرفداران وی حق داد که همچنان خواهان بر سر قدرت ماندن وی باشند.»
بهمن در ادامه ضمن اشاره به وجود منتقدان جدی که معتقدند پوتین بیشتر از این نباید بر سر قدرت باقی بماند اضافه می‌کند:
« اگرچه بحث پایین آمدن مشارکت در امر انتخابات به یک امر بدیهی و طبیعی تبدیل شده اما این همه پرسی بدون هیچ رخداد خاصی به پایان خواهد رسید و اکثریت لازم کسب خواهد شد ضمن آن که مشارکت پایین در دورانی که پاندومی‌کرونا بیداد می‌کند مستمسکی است تا دولت با دست یازیدن بدان، آن مشارکت کم را توجیه کند اما نکته ی مهم رای آوری است که قطعاً این اتفاق رخ خواهد داد.
>اگر اتفاق خاصی رخ ندهد!
شعیب بهمن معتقد است:«اگر اتفاق خاصی رخ ندهد این همه پرسی نیز مطابق آن چه پیش بینی می‌شود به نتیجه ی مورد انتظار صاحبان فعلی قدرت در روسیه منتهی شود.»
این کارشناس مسائل روسیه به موضوع مهم دیگری اشاره می‌کند و آن این که:« وقتی می‌گوییم جامعه ی جهانی با ادامه ی حضور پوتین مشکل دارد باید به صراحت معلوم شود که از کدام جامعه جهانی سخن می‌گوییم، جامعه جهانی غربگرا یا همه ی جامعه جهانی.»
وی ادامه می‌دهد:« اگر بیان شود که شاکله ی جامعه ی جهانی با باقی ماندنِ روسیه بر سر قدرت مشکل دارد، ادعای اشتباهی است زیرا هستند کشورها و قدرت‌هایی که معتقدند دست بر قضا؛ روی کار ماندن پوتین به نفع بسیاری از تعاملات بین المللی است اما اگر مشخصاً غربی‌ها را در نظر بگیریم بله تا حدی می‌تواند این ادعا درست باشد که بیش از دو دهه ی دیگر تحمل پوتین حتماً سخت و ناممکن است.»
>فروپاشیِ دیگری در کار نیست
مسئله ی مهم دیگری که مورد توجه این کارشناس قرار می‌گیرد؛ جامعه ی موافق و مخالف پوتین است؛ شعیب بهمن می‌گوید:«اگرچه نمی‌توان منکر وجود مخالفانی برای پوتین بود اما این مخالفان اگرچه در شهرهای عمدتاً بزرگ نظیر مسکو و سن پطرز بورگ حضور دارند و از آن دسته مردمانی هستند که در طبقه ی متوسط رو به بالا قرار می‌گیرند اما در مقایسه با موافقان پوتین، عدد قابل تاملی نیستند که بتوانند گسل اجتماعی جامعی را بازنمایی کنند به تعبیری ایجاد همگرایی بین مخالفان پوتین به آسانی
شکل نخواهد گرفت به لحاظ تعداد و هم به دلیل زمان یعنی این همگرایی باید در بستر زمان رخ دهد که به این
آسانی‌ها شکل نخواهد گرفت.»
روزنامه آفتاب یزد
