اگر از سرعت تحولات جهان شگفت‌زده یا غافلگیر شده‌اید، شما تنها نیستید! زیرا در دنیای پیچیده و پر از ابهام شبکه‌ای زندگی می‌کنید که در آن رویدادها با سرعتی باورنکردنی به وقوع می‌پیوندند و پیش‌بینی آینده به امری دشوار تبدیل شده است.
عملیات طوفان الاقصی، جنگ غزه، سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور ایران، ترور اسماعیل هنیه در تهران، عملیات‌های وعده صادق یک و دو، حمله اسرائیل به ایران، جنگ لبنان، انفجار پیجرها، ترور سید حسن نصرالله و فرماندهان ارشد حزب‌الله، انتخاب ترامپ، سقوط دولت اسد در سوریه و… تنها گوشه‌ای از این تحولات شتابان و غیرقابل پیش‌بینی هستند.
گویی در طول یک سال، جهان به اندازه یک قرن متحول شده است.
جهان امروز با سرعتی باورنکردنی در حال تغییر است. تحولات شتابان تکنولوژیکی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، بسیاری از مردم را در وضعیتی از حیرت و شگفتی فرو برده است. این احساس مشترک بیانگر یک تجربه جمعی و واکنش عمومی به تغییرات سریع و غیرمنتظره‌ای است که زندگی روزمره و محیط اجتماعی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تغییرات، جدا از آنکه مثبت یا منفی جلوه کنند، همزمان چالش‌ها و پرسش‌های اساسی را پیش روی افراد و جوامع قرار می‌دهند.
این شگفتی و حیرت، ریشه در ناتوانی انسان امروزی در پیش‌بینی و کنترل تحولات سریع دارد. به خصوص در عرصه سیاست، جهان با تحولات غیرمنتظره‌ای همراه است که باعث بی‌ثباتی و عدم قطعیت می‌شود.
حجم قابل توجه رویدادهای بزرگ و غیرمنتظره، ذهن منطقی را به سوی مدل‌های تازه‌ای از تحلیل سوق می‌دهد. زیرا مدل‌های نیوتنی، با رویکرد خطی و پیش‌بینی‌پذیر، دیگر نمی‌توانند پیچیدگی‌ها و ابهام‌های جهان امروز را توضیح دهند.
جهان، به ویژه در حوزه سیاست و روابط بین‌الملل، به یک “جهان کوانتومی” تبدیل شده است؛ دنیایی که در آن احتمالات متعدد و متناقض با هم وجود دارند و کوچکترین تغییر در یک نقطه، می‌تواند به زنجیره‌ای از رویدادهای غیرمنتظره در نقاط دیگر منجر شود.
در این جهان کوانتومی، ارتباط بین وقایع به جای خطی بودن، شبکه‌ای و غیرخطی است. رویدادها به هم پیوسته و درهم تنیده‌اند و پیش‌بینی دقیق آنها بسیار دشوار است. فقدان قطعیت و تشدید ابهام، تجزیه و تحلیل‌های سنتی را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
از این رو، درک جهان امروز، نیازمند رویکردی فراتر از روش‌های سنتی است. باید به جای تمرکز بر پیش‌بینی دقیق آینده، بر درک سازوکار‌ها و عوامل تاثیرگذار بر تحولات پویا تمرکز کرد. چنین امری به معنای پذیرش ابهام، یادگیری انعطاف‌پذیری و تطبیق با سرعت بالای تغییرات و توسعه مدل‌های تحلیلی جدید است که بتوان از طریق آنها، پیچیدگی‌ها و پویایی‌ها را در نظر گرفت.
البته در کنار آن باید آموخت که آینده بیش از آنکه قابل پیش‌بینی باشد، قابل ساختن است!
جهان کوانتومی، جهانی است که در آن باید منتظر اتفاقات بزرگتر و غیرقابل پیش‌بینی‌تر بود. جهانی که در آن عدم قطعیت‌ها بیش از قطعیت‌ها است. چنین امری، چالشی بزرگ پیش روی تحلیلگران و تصمیم‌گیرندگان است.
چنانچه اکثر تحلیلگران در تحلیل‌ها و برآوردهای خود از پیش‌بینی وضعیت امروز ناتوان بوده‌اند که علت اصلی آن را می‌توان در چند عامل زیر جستجو کرد:
- طرح پیش‌فرض‌های اولیه و عدم بازنگری در منطق غالب در طول زمان و همراه با تحولات؛
- خطای شناختی یکسویه‌نگری و مطالب تاییدی (توجه به شواهد و مستندات موافق و عدم توجه به شواهد و مستندات مخالف)؛
- عدم درک به‌موقع تغییرات و پویایی‌های محیطی و بی‌توجهی به دگرگونی در قواعد بازی؛
- تصلب بیش از حد در استراتژیهای تعیین‌شده و عدم انعطاف‌پذیری به منظور بازآفرینی در استراتژی‌ها؛
- تلاش برای پیش‌بینی و آینده‌پژوهی به جای آینده‌نگاری که به فقدان ابتکار عمل منجر شده است.
موارد فوق نشان می‌دهند که درک و پاسخ مناسب به تحولات سریع و شتابان، بیش از پیش ضروری است. به جای تسلیم شدن در برابر این تغییرات سریع، باید تلاش کرد تا درک عمیق‌تری از آنها پیدا شود و با آمادگی بیشتر با آنها مواجه شد. این امر مستلزم توسعه مهارت‌های جدید، افزایش انعطاف‌پذیری، پرورش تفکر انتقادی و برنامه‌ریزی استراتژیک برای ایجاد آینده‌ای مطلوب است. تنها با رویکردی آگاهانه و تطبیق‌پذیر می‌توان با چالش‌های این جهان مواجه شد که گویی تحولات آن با سرعت نور برابر شده‌اند.
