آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: همزمان با مصاحبه ی «لاوروف»، وزیر خارجه روسیه با سایت شبکه روسیا الیوم که تاکید کرده بود: «مسکو امیدوار است سریعاً با گام‌های عملی از توافق آتش‌بس در لیبی حمایت شود» در یک حمله هوایی سنگین روسیه در ادلب به گروه‌های تکفیری مورد حمایت ترکیه دست کم ۷۸ نفر کشته شدند!
با در کنار هم قرار دادن این دو خبر و پیشینه ی پرچالش روابط کرملین ـ آنکارا، شاید بتوان به این نتیجه رسید که در پس پرده، اختلافات «ترک‌های عثمانی» و «میراث داران روسیه ی تزاری» دچار اختلافاتی عمیق شده‌اند که «شعیب بهمن» کارشناس مسائل روسیه به آفتاب یزد می‌گوید: «اختلافات روسیه و ترکیه نه در پس‌پرده که بسیار عیان است.»
> ترکیه می‌خواهد ژئوپلیتیک منطقه قفقاز را عوض کند!
کارشناس مسائل روسیه و قفقاز معتقد است: اختلاف روسیه و ترکیه در مورد مسئله قره باغ و آن‌چه که در قفقاز می‌گذرد در واقع در پشت پرده نیست برعکس اختلاف کاملا آشکار و عیانی است در حالیکه ترکیه به هرحال با اقدامات ماجراجویانه خودش به جنگ در منطقه دامن زده و اجازه آتش بس را هم نمی‌دهد و به نوعی شرایط موجود را تحریک می‌کند و در پی تغییر در ژئوپلیتیک منطقه نیز هست بنابراین قاعدتاً یک چنین رویه‌ای به هیچ وجه مورد پذیرش مسکو نیست در عین حال تقاضای ترکیه و حتی جمهوری آذربایجان مبنی بر این که آنکارا هم می‌بایستی در مذاکرات آتی در مورد قره باغ حضور داشته باشند هم به صراحت از طرف روس‌ها رد شده است در نتیجه این اختلاف نظر، اختلاف‌نظر آشکاری است اتفاقی که در ادلب افتاد پیام واضح‌تر و آشکارتر روس‌ها به ترک‌ها بود که اگر بخواهند به اقدامات خودشان در قفقاز ادامه دهند در جاهای دیگر پاسخ‌های این مسئله را خواهند گرفت در واقع این پیام، پیامی کاملاً واضح و شفاف است که از طرف روس‌ها به ترک‌ها داده شد.
> روابط کرملین ـ آنکارا سیاسی نیست؛ سیاسی ـ اقتصادی است!
شعیب بهمن ضمن آن که فرآیند رخدادهای سیاسی را فاقد توالی منطقی می‌داند اما می‌گوید: مسئله واقعاً پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد که در هر پرونده مسئله تا حد زیادی هم تفاوت می‌کند ولی اگر بخواهیم به صورت کلی‌تر نگاه کنیم واقعیت این است که در حوزه مسائل اقتصادی، روسیه و ترکیه به همکاری یکدیگر نیاز دارند کما اینکه حوادث بعد از هدف‌گیری جنگنده روسی نشان داد که عامل اقتصاد، عامل بازسازی روابط بین ترکیه و روسیه بوده است بنابراین دو طرف در حوزه اقتصادی به تعامل و همکاری یکدیگر نیاز دارند ولی در عین حال در حوزه ژئوپلیتیک دارای اختلافات قابل توجهی هستند و این اختلاف و رقابت را می‌توانیم در سوریه ببینیم، در لیبی ببینیم و امروز در منطقه‌ی قفقاز ببینیم در گذشته در منطقه‌ی دریای سیاه وجود داشته و در منطقه بالکان نیز وجود داشته است
در گذشته که عرض می‌کنم، گذشته خیلی دور نه! در همین دهه‌ی۹۰ بنابراین در حوزه‌های ژئوپلیتیک با همدیگر اختلافات اساسی و رقابت‌های اساسی دارند و ممکن است به این نوع درگیری‌ها هم ختم بشود ولی به هر حال در حوزه همکاری اقتصادی با همدیگر به نوعی نیاز متقابل دارند.
> اردوغان روس‌ها را تحریک کرده است!؟
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی ادامه می‌دهد: واقعیت این است که هر دو طرف در حوزه اقتصادی به یکدیگر وابستگی دارند در عین این که با یکدیگر همکاری می‌کنند رقابت‌ها و اختلافات شان هم پابرجا است حالا این که در کجا رو در روی یکدیگر قرار بگیرند آنجایی که برای هریک از طرفین به نوعی تهدید منافع حیاتی و اولیه‌شان محسوب می‌شود یعنی یک زمان روسیه در مرزهای شمالی سوریه یا همان مرزهای جنوب ترکیه برای ترک‌ها خطر محسوب می‌شد که به آن حادثه جنگنده ختم شد و ترک‌ها تصور می‌کردند که حمایت ناتو و آمریکا را پشت سر خودشان دارند که عملاً این اتفاق نیفتاد و این که ترک‌ها در قفقاز حضور پیدا کردند موضوع از نظر روسیه عبور از خط قرمز و خطرناک است و به همین دلیل هم می‌بینیم که پاسخ شان را در جای دیگری می‌گیرند قاعدتاً اگر این بازیگری و ماجراجویی اردوغان ادامه پیدا کند این تقابل‌ها هم می‌تواند افزایش پیدا کند.
شعیب بهمن اظهار می‌دارد: در بازی روسیه و ترکیه، یک سیاست کلان‌تری را روسیه در برابر ترکیه دنبال می‌کرد که از بحث هواپیما و قتل سفیرشان چشم پوشی کرد تا بتواند ترکیه را از سبد قوای ناتو خارج کند که بعداً پیامدش را در فروش سامانه اس ـ ۴۰۰ به ترک‌ها دیدیم یعنی روس‌ها راهکار کلانی در قبال ترکیه دنبال می‌کردند بخشی از آن صبوری شان هم نشات گرفته از همین راهبرد بوده است در واقع در راستای راهبرد یک سری مسائل را هم نادیده گرفتند و چشم پوشی کردند یا سعی کردند واکنش خیلی سختی به آن نشان ندهند.
> مسئله ی قفقاز مسئله ی ایران، ترکیه و روسیه است
بهمن، در ادامه خاطرنشان می‌کند؛ واقعیت این است که قفقاز پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد محلی است که از گذشته نقطه نزاع ایرانی‌ها، عثمانی‌ها و روس‌ها بود که متاسفانه در موضوع اخیر نه تنها موضع نداشتیم که همان یک ذره موضع نیز که ابراز شد اشتباه بود! اگر قرار باشد واقعاً روسیه بین ایران و ترکیه حتی در قفقاز با تمام پیچیدگی‌های تاریخی، قومی و بازیگرانی که در آن دخیل هستند را انتخاب کند، بی‌تردید ایران را انتخاب خواهد کرد به این دلیل که ایرانی‌ها برخلاف ترک‌ها، خواهان به هم خوردن توازن موجود در منطقه نبودند و نیستند و روس‌ها این مسئله را به خوبی درک کرده‌اند اگر ترکیه نفوذش در منطقه‌ی قفقاز افزایش پیدا کند یا ژئوپولیتیک منطقه دگرگون شود یا توازن قوا در منطقه به هم بخورد در آن صورت فقط ترکیه نیست که پایش به این منطقه باز خواهد شد به هر حال ترکیه به عنوان عضوی از ناتو است ترکیه در آینده بخواهد در واقع پاداش حمایت خودش را از دولت علی‌اف دریافت بکند این پاداش می‌تواند داشتن یک یا چند پایگاه نظامی در خاک آذربایجان باشد یعنی در منطقه قفقاز باشد یا حتی حضور در پایگاه‌های مهمی که روزگاری مربوط به شوروی سابق بود باشد که برای شان اهمیت بسیار زیادی داشته و همچنان نیز دارد.
> مواضع تهران ـ مسکو، مواضع نزدیک‌تری است
شعیب بهمن تاکید می‌کند: نه تنها روس‌ها بلکه طرف ایرانی هم به هیچ وجه حضور ترکیه را نخواهد پذیرفت واقعیت این است که ما از روس‌ها تندتر وارد شدیم و طرف ایرانی هم قاعدتاً نخواهد پذیرفت بنابراین در این جا ایران و روسیه اشتراک منافع پیدا می‌کنند اگر قرار باشد که بخواهند برای خود شریک پیدا کنند قاعدتاً تهران و مسکو خیلی نزدیکتر از مسکو و آنکارا خواهند بود ولی یک نکته بزرگ‌تر وجود دارد و آن این که روس‌ها این موضوع را به خوبی می‌دانند که ترکیه حتی اگر هم وارد بشود به قفقاز، ترکیه را ساده می‌شود از منطقه بیرون کرد ولی ایران به دلیل نفوذ تاریخی‌اش و پیوندهای تمدنی و فرهنگی و مذهبی‌اش اگر بتواند بازیگر موثرتری باشد آن وقت است که به قول خود روس‌ها قفقاز را خواهد بلعید بنابراین روس‌ها تاثیر ایران را به خوبی درک می‌کنند برخلاف ما که متاسفانه این اهمیت تاریخی و تمدنی را درک نمی‌کنیم یا از یاد بردیم و فراموش کردیم بسیاری از مقامات در حال حاضر به موقعیت تاریخی و ژئوپولیتیکی ایران در قفقاز واقف نیستند و دلیل اشتباهاتی هم که در عرصه سیاستگذاری دارند همین است ولی روس‌ها این موضوع را به خوبی می‌دانند به همین دلیل روس‌ها ترجیح می‌دهند تا حد ممکن علاوه بر اینکه جلوی ترکیه را بگیرند خیلی به ایرانی هم میدان ندهند چون اگر ایرانی‌ها وارد شوند به نوعی باز هم عرصه برای روس‌ها تنگ خواهد شد ولی اگر قرار باشد ائتلاف و همکاری صورت بگیرد قطعاً این همکاری بین تهران ـ مسکو خواهد بود و نه بین روسیه و ترکیه.
شعیب بهمن در پایان خاطرنشان می‌کند: ولی در عین حال وقتی که به امروز برمی‌گردیم می‌بینیم که ایران و روسیه موضع یکسانی دارند به رغم تمام اختلافات ظاهری ولی در انتها هر دو خواهان حفظ وضع موجود هستند هر دو نمی‌خواهند وضعیت فعلی دچار دگرگونی اساسی شود توازن قوا در منطقه به هم بخورد هردو تمایل ندارند پای ترکیه به قفقاز باز شود ترکیه‌ای که پشت سرش ناتو و اسرائیل است هر دو تمایل ندارند که نفوذ اسراییل در قفقاز افزایش پیدا کند و هر دو کشور تمایل ندارند که پای گروه‌های تروریستی به منطقه قفقاز باز شود. وقتی همه این‌ها را کنار هم می‌گذاریم قاعدتاً رویکرد ایران و روسیه به همدیگر بسیار نزدیکتر است تا ترکیه که خودش بخشی از بحران به وجود آمده است یعنی هم در به وجود آمدن بحران نقش داشته است و هم در تداوم بحران نقش ایفا می‌کند.
