آرمان ملی – علیرضا پـورحسین: وزیــر امـور خارجه روسیه با اعلام موضعی صریح‌تر در قبال سیاست‌های آمریکا بر این باور است که مقوله‌ای به نام تحریم تسلیحاتی ایران وجود ندارد. لاوروف اذعان کرد که روز ۱۸ ماه اکتبر سال ۲۰۲۰ تحریم تسلیحاتی ایران متوقف خواهد شد و هیچ‌گونه محدودیتی پس از این تاریخ اعمال نخواهد شد. دونالد ترامپ دستوری را برای خروج از برجام امضا کرد و از همان لحظه حق رای آمریکا که قبلا به‌عنوان عضو برجام بود، لغو شد. آنها با این مساله مخالفت می‌کنند که قطعنامه ۲۲۳۱ قطعنامه سازمان ملل برمبنای بند هفتم منشور این سازمان است و به همه اعضای سازمان ملل ارتباط دارد. آمریکا از برجام به‌طور رسمی خارج شده است. در قطعنامه ۲۲۳۱ گفته شده است که هر گونه تلاش برای ازسرگیری تحریم‌ها فقط می‌تواند از سوی اعضای برجام انجام گیرد اما آمریکا دیگر عضو این توافق نیست. اگر آمریکا کشورهای دیگر را به اعمال تحریم در صورت همکاری با ایران تهدید کند من تعجب نمی‌کنم، زیرا آمریکا تحریمهای خود را در همه نقاط جهان و بدون دلیل به‌کار می‌گیرد. این صحبت‌ها به‌خوبی در مقام دفاع از ایران بوده است اما در برهه‌ای از زمان قرار گرفته‌ایم که اگر چنین مواضعی نیز به‌صورت کامل تغییر کند نباید متعجب شد. مقوله‌ای که برخی معتقدند با نرمش آمریکا در مقابل روسیه ممکن است محقق شود. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی»گفت‌وگویی با شعیب بهمن، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته است که در ادامه می‌خوانید.
آیا اهرم فشار تحریــم‌های ثانویه می‌تواند روسیه را از تجارت تسلیحاتی با ایران بازدارد؟
در سال‌های اخیر روابط ایران و روسیه در حوزه همکاری‌های منطقه‌ای به شکل چشم‌گیری ارتقا یافته است و همین مساله سبب شده است مایه روابط دو کشور دگرگون شود. بنابراین از حیث روابط دوجانبه این ظرفیت به‌وجود آمده است که روسیه از ایران در راستای لغو تحریمهای تسلیحاتی حمایت کند کما اینکه در سال‌های اخیر در تمامی تنش‌ها میان ایران و ایالات‌متحده روسیه به نفع ایران موضع‌گیری کرده است. از سوی دیگر، روابط روسیه و آمریکا نیز برخلاف سال‌های پیش که آمریکا علیه این کشورها فشارهای زیادی را وارد نمی‌کرد اما در چند وقت اخیر این دو کشور تحت تحریمهای آمریکا قرار گرفته‌اند. آنچه مشخص است روسیه از همین مسیری که به ایران ضربه وارد شده خود نیز متحمل ضرر شده است و اساسا در مقابل هرگونه سیاست تحریمی جبهه‌گیری می‌کنند. در شرایط فعلی آنچه آمریکا بر آن تاکید می‌کند یک خواسته غیرقانونی است که با تمامی موازین حقوقی و قطعنامه‌های سازمان ملل مغایرت دارد. بنابراین روسیه و چین به این مساله اهمیت می‌دهند که اگر شورای امنیت به‌عنوان نهادی برای گسترش صلح در جهان است پس تمامی کشورها باید در مقابل تصمیمات آن سر خم کنند. در شرایط فعلی آمریکا از تمامی این موارد عدول کرده‌اند و با تفسیر خود به دنبال تصمیم‌گیری هستند.
علت این فــاصله‌گـیـری‌های کشورها از آمریکا در مـاه‌های اخیر چیست؟
سیاستی که ایالات‌متحده در پیش گرفته به گونه‌ای است که نه‌تنها ایران را در مقابل خود قرار داده، بلکه روسیه، چین و سایر کشورهای جهان را نیز رقیب خود کرده است و هیچ کشوری امروزه در کنار آمریکا نیست و این ریشه در آن دارد که آمریکا صرفا به فکر منافع خود است. این یک اشتباه استراتژیک از سوی دولتمردان آمریکا بوده که به نفع ایران تمام شده است زیرا اگر صرف در مقابل ایران بودند شرایط سخت‌تر می‌شد. موضع تهاجمی آمریکا در مقابل روسیه و چین به گونه‌ای از سوی روسیه و چین زیاده‌خواهی تعبیر می‌شود و این دو کشور برای حفظ جایگاهی که دارند قطعا تحت تاثیر تهدیدات آمریکا قرار نخواهند گرفت و از مواضع خود عقب‌نشینی نخواهند کرد و همین امر است که احتمال مبادله نظامی ایران با روسیه و چین را پس از لغو تحریمهای تسلیحاتی بیشتر کرده است.
آیا ایالات‌متحده می‌تواند با امتیاز دادن به روسیه نظر ایــن کــشور را در قــبال ایران تغییر دهد؟
در شرایط فعلی واقعیت این است که فهرست اختلافات میان روسیه و آمریکا بسیار زیاد است و به قدری اختلاف‌نظر میان هر کدام از عناوین اختلافی زیاد است که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی و در کوتاه‌مدت هیچ راه سازشی میان روسیه و آمریکا وجود نداشته باشد. آمریکا در دوره ترامپ برخلاف ظاهر علاوه بر اینکه تنش‌زدایی نکرده است بلکه عناوین جدیدی را به اختلافات با روسیه اضافه کرده است. خروج آمریکا از پیمان‌های تسلیحاتی، خروج آمریکا از پیمان آسمان‌های باز و خروج آمریکا از پیمان استارت تنها معدود مواردی بوده که اختلافات جدی میان روسیه و آمریکا در چند سال اخیر ایجاد کرده است. این اقدامات آمریکا برخلاف منافع روسیه بوده و تنش را میان دو کشور افزایش داده است. در همین راستا این تحلیل صحت ندارد که ایالات‌متحده می‌تواند با امتیاز دادن به روسیه نظر این کشور را در خصوص ایران تغییر دهد و این نیز به علت تنوع اختلاف‌نظرهاست و از سوی دیگر این اتفاق می‌تواند آینده منطقه را به ضرر روسیه تغییر دهد. روسیه به‌خوبی می‌داند که وارد کردن فشار بیش از حد به ایران آینده منطقه و حتی جهان را می‌تواند تغییر دهد. به‌وضوح مشخص است که ماهیت روابط ایران و روسیه تغییر کرده و روسیه بر سر ایران معامله نخواهد کرد. از طرف دیگر رویکرد آمریکا یک رویکرد همکاری‌محور نیست پس اساسا ممکن است ایالات‌متحده از ابتدا چنین پیشنهادی به روسیه ندهد. سیاست آمریکا امروز اعمال زور است و در این عرصه اروپایی‌ها را نیز مستثنا نکرده‌اند و بر آنها نیز فشار وارد می‌کنند.
