شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: منطقی‌ترین سناریو این است که روس‌ها وارد عرصه رقابت سنگین تسلیحاتی با واشنگتن نشوند؛ این مسئله نیز از یک سو به دلیل تجربیات تاریخی‌شان و از سوی دیگر به دلیل فاصله بسیار زیاد بودجه نظامی آمریکا با بودجه نظامی روسیه است.
شعیب بهمن – کارشناس مسائل روسیه
رقابت تسلیحاتی بین روسیه و آمریکا از زمان شکل‌گیری جنگ سرد بین دو کشور همواره وجود داشته و حتی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یکی از دو قطب حاکم بر نظام بین‌الملل نیز باعث از بین رفتن این رقابت تسلیحاتی نشده است. اگرچه در دهه ۱۹۹۰ میلادی تا حد زیادی از قدرت نظامی روسیه کاسته شد و این کشور به دلیل مشکلات اقتصادی و نابسامانی‌های داخلی از این رقابت تسلیحاتی در عرصه جهانی باز ماند ولی عملا از اولین دهه ۲۰۰۰ به بعد با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین و طرح‌های بلندپروازانه‌ای که او در حوزه نظامی داشت شاهد پیگیری ایده نوسازی نظامی روسیه و افزایش صادرات تسلیحات روسی به کشورهای مختلف جهان هستیم و مجددا این کشور به عرصه رقابت‌های تسلیحاتی با آمریکا بازگشته است.
آنچه که در حال حاضر و طی ماه‌های اخیر باعث افزایش نشانه‌های رقابت تسلیحاتی بین روسیه و ایالات متحده آمریکا شده است خروج ایالات متحده از پیمان منع گسترش موشک‌های هسته‌ای کوتاه برد و میان برد است. درواقع خروج آمریکا از این پیمان زمینه‌ای را ایجاد کرد که در وهله اول، خود آمریکایی‌ها بتوانند به آزمایش انواع و اقسام این نوع از موشک‌ها بپردازند و در وهله دوم فرصت اینکه روس‌ها هم وارد این عرصه شوند و بخواهند این نوع از آزمایش‌ها را انجام دهند پدید آمد.
از بین رفتن موانع قانونی یا پیمان‌های بین‌المللی که برای کنترل تسلیحات بین روسیه و آمریکا وجود داشت، یکی از دلایل مهم افزایش رقابت تسلیحاتی بین دو کشور به شمار می‌رود. در کنار این مسئله رقابت‌های ژئوپلیتیک و استراتژیکی که همواره بین مسکو و واشنگتن وجود داشته و در سال‌های اخیر تشدید شده، دلیل دیگری است که در حال حاضر منجر به افزایش رقابت تسلیحاتی بین طرفین شده است.
اما در پاسخ به این پرسش که آیا آزمایش این موشک‌های جدید می‌تواند به دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی بین روسیه و آمریکا شبیه به آنچه که در اواخر عمر اتحاد جماهیر شوروی یا جنگ ستارگان رخ داد منجر شود، باید با تامل بیشتری به این مسئله نگاه کرد. چرا که به نظر می‌رسد روسیه درس خوبی از تله‌ای که آمریکا در سال‌های اخیر برای اتحاد جماهیر شوروی گذاشته بود گرفته و خیلی با احتیاط وارد حوزه رقابت‌های تسلیحاتی خواهد شد. به این معنا که روس‌ها تلاش می‌کنند گستره رقابت‌های تسلیحاتی را صرفا به تسلیحات و جنگ‌افزارهایی که بتواند بر قابلیت نظامی و تدافعی آنها بیفزاید محدود کنند و از اینکه بخواهند این حوزه را بسیار گسترش دهند تا حد امکان پرهیز می‌کنند. اما این تمایل در بین آمریکایی‌ها همچنان وجود دارد تا یک بار دیگر بلایی را که در قالب جنگ ستارگان بر سر اتحاد جماهیر شوروی آوردند بتوانند بر سر روسیه امروزی بیاورند و آن وقایع را تکرار کنند به این امید که در نهایت منجر به فروپاشی یا تجزیه روسیه شود.
این در حالی است که به نظر می‌رسد روسیه در طرف مقابل با هوشمندی بیشتری به این مسئله و طرح آمریکا نگاه می‌کند و احتمال اینکه به صورت کامل و تمام عیار وارد این رقابت و عرصه بازی واشنگتن شود، اندک است. اما به هر حال در برابر آزمایش‌های مختلفی که آمریکایی‌ها انجام خواهند داد قطعا مسکو نیز واکنش متقابل نشان خواهد داد.
درواقع منطقی‌ترین سناریو این است که روس‌ها وارد عرصه رقابت سنگین تسلیحاتی با واشنگتن نشوند؛ این مسئله نیز از یک سو به دلیل تجربیات تاریخی‌شان و از سوی دیگر به دلیل فاصله بسیار زیاد بودجه نظامی آمریکا با بودجه نظامی روسیه است. چون بودجه نظامی آمریکا چیزی بیش از ۱۰ برابر بودجه نظامی روسیه است و قاعدتا اگر دو کشور بخواهند وارد یک رقابت تسلیحاتی شوند این رقابت یک رقابت نابرابر خواهد بود. لذا روس‌ها این مسئله را به خوبی درک می‌کنند که عملا توان همراهی پایاپای با آمریکا را در این رقابت تسلیحاتی ندارند و تا حد امکان تلاش دارند محدوده این رقابت را گسترش ندهند و آن را صرفا به حوزه‌هایی که در آن دست برتر را دارند تسری دهند.
یعنی مسکو تنها در حوزه‌های موشکی و تسلیحاتی که در آنها نسبت به واشنگتن برتری دارد سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
یک سناریوی دیگر هم این است که روسیه وارد این بازی آمریکا شود و مطابق میل این کشور رفتار کند اما نتیجه این سناریو از پیش مشخص است و از آنجایی که روسیه در مقابل آمریکا از اقتصاد ضعیف‌تری برخوردار است و بودجه نظامی کمتری دارد قاعدتا برنده این جنگ چه در حوزه نظامی و چه در حوزه اقتصادی آمریکایی‌ها خواهند بود. در نتیجه احتمال این سناریو که روس‌ها وارد این عرصه شوند و بخواهند به این رقابت دامن بزنند بسیار کم است.
