گزارش حسام رضایی / رزمایش مشترک ۴روزه ایران، روسیه و چین که از روز جمعه ۶دی‌ماه در آب‌های شمالی اقیانوس هند و دریای عمان آغاز شد و یکشنبه ۸دی به پایان رسید؛ نمود موفقیت‌آمیزی از کارکرد دیپلماسی نظامی جمهوری اسلامی ایران است. موضوعی که مورد ستایش رسانه‌های خارجی هم قرار گرفته است؛ این ستایش آنجایی معنادارتر می‌شود که ناکامی دیپلماسی سیاسی و اقتصادی دولت در واداشتن اروپایی‌ها به عمل به تعهدات برجامی‌شان را از گوشه ذهن خود عبور دهیم.
پرچم بالای دیپلماسی دفاعی
رزمایش مشترک جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین، در حالی روز گذشته به کار خود پایان داد که سال جاری را می‌توانیم سال اوج‌گیری تهدیدات نظامی ایالات متحده آمریکا و نیروهای وابسته به آن در منطقه، علیه ایران بدانیم. سرنگونی پهپاد متجاوز «گلوبال هاوک» توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در میانه انفجارهای مشکوک چندین نفتکش و خرابکاری در بندر الفجیره امارات و در نهایت، حمله به تاسیسات نفتی آرامکو، که هر‌یک به قوه و به فعل، استعداد به میان کشیدن پای ایران به ماجرا از سوی کشورهای متخاصم را داشتند، باعث شدند تا رویارویی ایران و آمریکا به لحاظ نظامی به اوج خود برسد؛ تا حدی که برخی رسانه‌های غربی و البته برخی مخاطبان داخلی‌شان در ایران، از احتمال جنگ سخن گفتند. آمریکا اما به‌دلیل وجود ابهام در پیامدهای خسارت‌بار راه‌اندازی جنگ علیه ایران، از این اقدام
سرباز زد و نهایتاً کنار کشید. این کنار کشیدن اما مانع از آن نشد تا آمریکایی‌ها برای ایجاد ائتلاف در منطقه خلیج فارس با هدف ادعایی «تأمین امنیت نفتکش‌ها»، پا پیش نگذارند. طرح ائتلاف موردنظر واشنگتن، با وجود پروپاگاندای
عریض و طویل کاخ سفید، نتوانست نظر متحدان اروپایی را به خود جلب کند؛ حتی برخی اروپایی‌ها مانند فرانسه ترجیح دادند با تدارک بلوک مجزا برای خود، به‌طور مستقیم و بدون همراهی آمریکا، آهنگ حضور در خلیج‌فارس کنند. در میانه ناکامی آمریکایی‌ها برای ایجاد ائتلاف امنیتی-نظامی متبوع خود در خلیج‌فارس، ایران با در پیش گرفتن مسیر «دیپلماسی نظامی»، توانست برای اولین‌بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دو قدرت بزرگ منطقه‌ای و جهانی یعنی روسیه و چین را با هدف تهیه و تمهید سازوبرگ یک رزمایش مشترک در آب‌های اقیانوس هند، با خود همراه نماید. رزمایشی که از روز ۶دی ماه آغاز شده و قرار است امروز، آخرین روز خود را پشت سر بگذارد. اما این رزمایش، صرفاً نمود و تجلی از تلاش‌های چندین ماهه دیپلماسی نظامیان مقامات ذی‌ربط کشورمان بود. سردار محمد باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح، در دو سال گذشته، با سفر به برخی کشورها از جمله ترکیه، عراق و سوریه، موفق شد تا بال دیپلماسی دفاعی کشورمان در منطقه را پویاتر از قبل نماید. همچنین، سفر اسفندماه۹۷ به روسیه و شهریور ماه امسال به چین، دو سفر مهم دیگری بود که سردار باقری با هدف تقویت دیپلماسی دفاعی، مناسبات زیربنایی، گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف و پیشبرد مناسبات راهبردی جامع مشارکتی پایدار در درازمدت، به انجام رساند. به بیانی، نظامیان ایران علاوه بر حضور مقتدرانه در حوزه قدرت سخت یعنی مقابله پایاپای با نیروهای نظامی متجاوز، در حوزه قدرت نرم یعنی دیپلماسی دفاعی نیز فعال و کنشگر ظاهر شده‌اند و از قضا در هر دو عرصه، موفقیت را به چنگ آورده‌اند.
بهمن: ایران نشان داد می‌تواند قدرت‌های غیرغربی را وارد منطقه کند
درباره اهمیت دیپلماسی دفاعی، به سراغ دکتر شعیب بهمن، کارشناس مسائل روسیه رفتیم. او در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به لزوم توجه بیشتر به دیپلماسی نظامی، گفت: نه فقط در سیاست خارجی ایران بلکه در سیاست خارجی تمامی کشورهای جهان، دیپلماسی نظامی یا دفاعی پیگیری می‌شود. هدف این نوع دیپلماسی، افزایش تعاملات نظامی در سطوح دو جانبه و چند‌جانبه است. وی اضافه کرد: در شرایط فعلی منطقه و نظام بین‌الملل، روندهای صرفاً سیاسی یا صرفاً اقتصادی وجود ندارد که دیپلمات‌های وزارت خارجه بتوانند آن را پیگیری کنند بلکه مهم‌ترین روندهایی که دست‌کم در حوزه‌های پیرامونی ایران از جمله عراق، افغانستان و یمن وجود دارد، بحران‌های نظامی و امنیتی است که برای رفع آن‌ها باید توجه بیشتری به دیپلماسی دفاعی داشت. این دیپلماسی هم، بیشتر با کشورهایی جواب می‌دهد که منافع یا تهدیدهای مشترک داشته باشند.
یکی دیگر از موضوعاتی که درباره رزمایش اخیر قابل پرداخت به نظر می‌رسد، تحلیل رسانه‌های خارجی از ایجاد بلوک قدرت متشکل از سه کشور ایران،روسیه و چین در برابر لشکر یک نفره آمریکا و پایان اقتدار منطقه‌ای واشنگتن بود. در این‌باره «فایننشال‌تایمز» نوشت: «رزمایش دریایی مشترک ایران، روسیه و چین به صورت هماهنگ و به منظور ارسال این پیام است که نفوذ آمریکا در منطقه به پایان رسیده است». اسپوتنیک نیز در گزارشی تصریح کرد: «این رزمایش در فضایی برگزار می‌شود که ایالات متحده در تلاش است تا ائتلافی را با هدف امنیت دریایی در نزدیکی آب‌های ایران ایجاد کند». روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» هم در گزارشی، برگزاری رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین در آب‌های شمالی اقیانوس هند و دریای عمان را این‌گونه تحلیل کرد: «پیغام نمادین تهران این است که ایالات متحده دیگر یک هژمون جهانی نیست».
در این‌باره دکتر بهمن با اشاره به سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران در ایجاد «امنیت دسته‌جمعی» و تغایر آن با سیاست برخی کشورهای حوزه جنوبی خلیج‌فارس که امنیت را در پناه آمریکایی‌ها جست‌وجو می‌کنند، اظهار داشت: در راهبرد کلان جمهوری اسلامی در حوزه خلیج‌فارس، اساساً تغییری ایجاد نشده؛ یعنی ایران، همچنان بر امنیت جمعی با کمک کشورهای منطقه و بدون حضور بازیگران خارجی تاکید دارد اما در عین حال، رزمایش اخیر که با حضور روسیه و چین برگزار شد، ابتکار عمل جمهوری اسلامی در منطقه را نشان داد. این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: پیام مشخص رزمایش این بود که اگر قرار باشد آمریکا دست به تحرکات جدید بزند، یا برخی کشورهای منطقه با کمک کشورهای غربی بخواهند ائتلاف‌های جدید راه بیندازند، ایران هم از توان ائتلاف‌سازی در سطح منطقه برخوردار است و می‌تواند قدرت‌های غیرغربی مثل روسیه و چین را وارد منطقه کند.
روزنامه صبح نو
