تهیه شده توسط مارینا الشعلان, سمیرا اسماعیلی
کارشناس ایرانی معتقد است که سناریوی کشورهای ضامن در حل بحران سوریه بدون حضور ترکیه می تواند در حل مناقصه قره باغ عملی گردد، کارشناس ترک از ایران می خواهد مواضع محکم تری نسبت به ارمنستان بردارد، کارشناس روسیه خواهان گرفتن موضع جدی توسط دولت ارمنستان برای مذاکره هست.
به گزارش اسپوتنیک، ایران پیشنهاد راه حل سوریه برای حل و فصل مناقشه در قره باغ را داده است. علی ربیعی ، نماینده رسمی دولت ایران با ابراز نگرانی از درگیری های گسترده جمهوری اذربایجان با ارمنستان، از سه کشور ترکیه ، ایران و روسیه برای حل بحران مناقشه قره باغ دعوت کرد.
ربیعی در این خصوص گفت: “موضع ایران در مورد لزوم رعایت و به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان کاملاً واضح است و دولت ایران بارها بر این حق قانونی در چارچوب قوانین بین المللی و قطعنامه های سازمان ملل تأکید کرده است. ما همچنین معتقدیم که اختلافات بین دو همسایه جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان دارای یک راه حل صلح آمیز است. بنابراین ایران ، ترکیه و روسیه می توانند به منظور حل مسالمت آمیز مشکلات آنه ، در اجرای قطعنامه های سازمان ملل به دو کشور همسایه کمک کنند.”
در این راستا اسپوتنیک با کارشناسان ایرانی، ترک و روس در خصوص بحران مناقشه قره باغ و راه حل های ممکن به صحبت نشسته است. دکتر حسن اونال استاد ، مدرس گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل ، دانشگاه Maltepe چنین گفت: “ترکیه ، روسیه و ایران می توانند در تأمین تمامیت ارضی و بازگرداندن سرزمین های اشغالی از آذربایجان پشتیبانی کنند. در صورت انجام این کار ، ارمنستان جرات ادامه تلاش های تحریک آمیز برای گسترش صحنه جنگ در منطقه را نخواهد داشت. سپس می توان در مورد بهبود روابط بین آذربایجان و ارمنستان و مشارکت ترکیه در این روند عادی سازی صحبت کنیم. البته همه اینها تنها در صورتی امکان پذیر است که ارمنستان از موقعیت تهاجمی خود پرهیز کند و شروع به رفتار یک کشور عادی کند.
در مورد مسئله قره باغ ، نیازی به ایجاد نشست مشابه در قالب آستانه نیست. به نظر من ایران باید سیاست خود را در قبال آذربایجان روشن و مشخص کند. ترکیه می خواهد ایران را همانند کشورهایی ببیند که از آذربایجان پشتیبانی کامل می کنند. ایران دیگر نمی تواند سیاست آذربایجانی را که در اوایل دهه ۹۰ ایجاد کرد ادامه دهد. امروز شاهد یک نظم جهانی چند قطبی هستیم. در این چارچوب ، ترکیه و ایران همکاری در بسیاری از زمینه ها را حفظ می کنند.
می توان گفت که برخی اظهارات اخیر مقامات ایرانی در این مورد دلگرم کننده است. علاوه بر این ، اینکه ایران اجازه تأمین سلاح به ارمنستان را نمی دهد ، این امر را می تواند به عنوان نکته مثبت تلقی کرد. ایران باید از مراحل بازگرداندن سرزمین های خود توسط آذربایجان پشتیبانی کند و سپس از روند عادی سازی روابط ارمنستان و آذربایجان حمایت کند. “
در این راستا خبرگزاری اسپوتنیک با شعیب بهمن متخصص مسائل خاورمیانه، روابط ایران، روسیه و قفقاز و رئیس موسسه پژوهان جهان معاصر به گفتگو درباره مناقشه قره باغ در طی هفته اخیر نشسته است.
چگونه سه کشور ایران، روسیه و ترکیه با مواضع مختلف می توانند به حل منازعات قره باغ کمک کنند؟ همانطور که ایران پیشنهاد می دهد سناریوی کشورهای ضامن در بحران سوریه تا چه حد در قره باغ امکان پذیر است؟
سه کشور ایران، ترکیه و روسیه دارای مواضع متفاوت هست، در روابط برخی از این کشورها با کشورهای منطقه عملا بن بست های جدی وجود دارد، ترکیه به صورت یک جانبه از جمهوری اذربایجان حمایت می کند و عملا در درگیری ها در برابر ارمنستان ایستاده است و امروز هم در درگیری های جاری ما مشاهده می کنیم که ترکیه در یک حمایت همه جانبه از جمهوی آذربایجان انجام می دهد. این مسئله باعث شده است که طی سالهای گذشته ارمنستان هیچگاه پیشنهاد میانجیگری ترکیه را نپذیرفته است و تمایلی به این مسئاله نشان نمی دهد.
با توجه به مسائل موجود اگر بخواهیم بن بست سیاسی میان ترکیه و ارمنستان حل شود، نمی توان امیدوار بود که ترکیه به عنوان یک میانجی جهت حل و فصل این مناقشه عمل کند، در نتیجه حضور ترکیه در حل این مسئله به این روش منتفی است، اساس که ترکیه عملا رفتارهای غیرقابل تحملی را در منطقه قره باغ نشان می دهد، انتقال گروه های تروریستی از منطقه سوریه به منطقه مورد مناقشه اتفاقی است که می تواند آتش های این مناقشه را برای مدت ها شعله ور نگاه دارد. به هر حال می تواند ابعاد این درگیری را گسترش دهد، در واقع این نوع رفتار ترکیه خیلی در راستای حل و فصل این مسئله از طریق گفتگو نیست. ترکیه خود اساسا این تمایل را دارد که به عنوان یک طرف دعوا و جنگ در این مناقشه حضور داشته باشد، تا زمانی که دولت ترکیه تمایل نداشته باشد و از خود سیگنالی جهت میانجی گری نشان ندهد، نمی توان انتظار و امیدی از آنکارا داشت که به صف ایران و روسیه بپیوندد.
البته شرایط در مورد ایران و روسیه متفاوت است، اگر چه طرف آذری روسیه را متهم می کند که از ارمنستان حمایت کرده است، اما در جمهوری اذربایجان نیز حکمیت و میانجی گری روسیه تا به حدی مورد پذیرش قرار دارد.
ایران نیز به دلیل مجاورت جغرافیایی با دو کشور و دارا بودن سوابق تاریخی، فرهنگی و تمدنی با مردم هر دو کشور و اینکه به شکل جانبدارانه وارد این مناقشه نشده است، ایران می تواند به عنوان یکی از گزینه های میانجی گری میان دو جمهوری اذربایجان و ارمنستان عمل کند. بنابراین پیشنهاد دقیقتر “گروه ایران و روسیه + جمهوری های آذربایجان و ارمنستان” برای حل و فصل مناقشه قره باغ ایجاد شود و هر گاه ترکیه که تغییر رفتار داد و حاضر شد به عنوان یک میانجی در این بحران عمل کند، بله در آن شرایط نیز ترکیه می تواند به این گروه بپیوندد. اما تا زمانی که دولت ترکیه بخواهد طرفدار یکی از طرفین دعوا داتشه باشد، جایی برای روند مذاکره در این دگیری نخواهد داشت.
ولادیسلاو شوریگین، کارشناس نظامی روسی، عضو باشگاه ایزبورسک معتفد است که ابتکار عمل ایران در زمینه مشارکت فعال سه کشور ضامن حل و فصل سوریه (ایران روسیه و ترکیه) برای رفع درگیری در قره باغ کوهستانی بسیار امیدوارکننده است:
ابتکار عمل ایران را فقط می توان مثبت ارزیابی کرد. درگیری که ۲۵ سال است در حال توسعه است و در بن بست کامل قرار دارد، نشان می دهد منابع ۲ کشور دیگر به اتمام رسیده است. کاملاً واضح است که وقتی یک طرف یک چهارم قلمرو طرف دیگر را اشغال می کند و از انجام هرگونه مذاکره امتناع می ورزد، این وضعیت کاملاً غیر عادی می گردد. بله ، یک مشکل پیچیده از اقلیت ملی در این درگیری وجود دارد ، اما وضعیت در ۵ منطقه آذربایجان، نیاز به حل سریع دارد. بنابراین [ابتکار عمل ایرانی] می تواند دلیل خوبی برای اقداماتی باشد که می تواند از ادامه این درگیری جلوگیری کند. البته بازیگران اصلی در این منطقه روسیه، ترکیه و ایران هستند که از فرصت ها و حقوق انحصاری برای رفع مشکلات برخوردار هستند. این کشورها نفوذ بسیار بالایی در منطقه دارند و از یک سیاست مشخص برخوردارند. چنین اتحادی برای حل منازعات قره باغ بسیار راه گشا است. هر سه این کشور، علی رغم اختلافات کوچک حتی در مواضع ، تجربه همکاری موفق در سوریه را دارند.
مسئله این است که رهبر فعلی ارمنستان برای چنین گفتگوی اتحادی و میانجیگری کشورها چندان آماده نیست. متأسفانه ، رئیس جمهور فعلی ارمنستان در ابتدا موضع مبهمی نسبت به هر سه کشور اتخاذ کرد ، کشورهایی که می توانند به عنوان میانجی در درگیری به ابتکار ایران عمل کنند. بنابراین ، در اینجا ، در نتیجه فشار دیپلماتیک ، کار جدی مذاکره با رهبر ارمنستان ضروری است.
خبرگزاری اسپوتنیک
