تحریم نفت ایران اقدامی‌ست که اولین‌بار ازسوی بریتانیا و درپاسخ‌به ملی‌شدن صنعت نفت ایران به‌سال ۱۳۲۹ صورت گرفت. پس‌ازآن، در سال ۲۰۱۲ برخی از کشورهای جهان به‌رهبری ایالات متحده؛ به‌منظور جلوگیری یا محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم نفتی جدیدی علیه ایران اعمال کردند. کشورهای تحریم‌کننده هدف خود از این تحریم‌ها را محروم‌کردن ایران از درآمدهای نفتی و وادار‌کردن به همکاری با جامعه جهانی برای برطرف‌کردن ابهامات درباره برنامه احتمالی هسته‌ای عنوان کرده بودند. این تحریم‌ها با ابزارهایی همچون تحریم خرید یا خریداران، تحریم بیمه‌ای کشتی‌های نفت‌کش یا تحریم بانکی، اعمال و با هدف انصراف خریداران نفت این کشور و رو‌کردن آن‌ها به عرضه‌کنندگان دیگر این کالا انجام شدند. در‌پی این تحریم‌ها و کم‌شدن خرید نفت از ایران، رقم صادرات نفت در ماه مارس ۲۰۱۲ به زیر دومیلیون‌بشکه در روز رسید. در ۳۱ مارس ۲۰۱۲ و پس‌ازآنکه کشورهای عمده تولیدکننده نفت به‌درخواست کشورهای غربی تولید خود را در سه‌ماه‌نخست سال افزایش دادند و توافق‌هایی میان ایالات متحده و دیگر کشورهای بزرگ مصرف‌کننده برای ا‌ستفاده از ذخایر استراتژیک نفت صورت گرفت، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا اعلام کرد که نفت به‌اندازه‌کافی در بازار جهانی وجود دارد و می‌توان طرح تحریم خرید نفت از ایران را به‌اجرا گذاشت. دراین‌رابطه سناتور رابرت منندز؛ یکی از تهیه‌کنندگان قانون تحریم ایران گفت: «با امضای قانون تحریم نفت ایران توسط رئیس‌جمهوری آمریکا، اداره اطلاعات انرژی آمریکا موظف شده در دوره‌های دوماهه، گزارشی از وضعیت بازار ارائه دهد. طبق گزارش مارس و آوریل این اداره، درحال‌حاضر به‌میزان ۵۰۰هزاربشکه عرضه مازاد در بازار وجود دارد که برای خریداران، آزادی عمل ایجاد می‌کند». در تاریخ ۲۳ ژانویه همان‌سال، اتحادیه اروپا نیز تصمیم به تحریم نفت ایران گرفت؛ بدین‌صورت‌که با پایان‌یافتن قراردادهای سالانه شرکت‌های نفتی اروپایی با ایران، اقدام به تمدید این قراردادها نکردند. به‌هرحال، آن‌زمان تحریم‌هایی که بهانه آن هسته‌ای‌شدن ایران بود همچنان نفت را به انزوا برده بود؛ تااینکه با اجرایی‌شدن برجام در سال ۱۳۹۴ قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران لغو شد و صادرات نفت ایران به شرایط عادی بازگشت و در کمتر از شش‌ماه تولید نفت ایران به نزدیک چهارمیلیون‌بشکه در روز رسید؛ اما روزهای خوش نفت ایران دوام پیدا نکرد؛ ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید و خروج ایالات متحده از برجام این‌بار بدون همراهی کشورهای اروپایی و شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌ها را با شدت بیشتری بازگرداند و به‌این‌ترتیب، از اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷، نفت ایران را وارد دور جدیدی از محدودیت کرد؛ به‌طوری‌که رسماً اعلام کرد صادرات نفت ایران را به صفر می‌رساند. به‌گزارش ایلنا؛ امروز نفت ایران با چالش‌های فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کند. وزیر نفت، این‌وضعیت را کمتر از شرایط جنگی نمی‌داند؛ زیرا جنگ نه در مرزها؛ بلکه تمام گستره اقتصاد کشور را در برگرفته. اکنون جنگی تمام‌عیار اقتصاد کشور؛ به‌خصوص صنعت نفت را نشانه رفته است؛ نبردی نابرابر که تا‌به‌این‌حد دشمنی علیه ملت ایران جای ابهام دارد.
دراین‌خصوص صباح زنگنه به تحریم‌های اخیر و محدودیت برای مقامات نفتی ایران در واپسین روزهای ریاست چهل‌و‌پنجمین رئیس‌جمهوری آمریکا اشاره کرد و گفت: «آمریکا همواره از حضور کشورها در بازارهای نفت و وابسته‌کردن انرژی کشورهای مقصد به کشوری خاص هراس داشته؛ وضعیت صادرات نفت و فرآورده‌های ایران در ماه‌های اخیر بهتر شده بود و به‌‌رغم همه فشارها و محدودیت‌ها ازسوی ترامپ که هم به کشورهای خریدار و هم شرکت‌های حمل‌ونقل دریایی و مواد نفتی وارد می‌کرد، این موفقیت حاصل شده و صادرات افزایش یافته بود که شکستی برای آمریکا و سیاست‌های محاصره‌ای آن است». او افزود: «آمریکا روزبه‌روز با اسم و طرح جدیدی تحریم‌ها را افزایش داده و درحقیقت آخرین توان و اقدامات ترامپ برای ایجاد محدودیت بر بافت اقتصادی کشور نیز اعمال شد». این کارشناس اقتصاد سیاسی تصریح کرد: «قطعاً تحریم‌های اخیر، جزو کارهای بی‌نتیجه و بیشتر مشغولیتی برای نماینده جدید آمریکا درمورد ایران (الیوت آبرامز) محسوب می‌شود که تلاش کرد یک کارهایی را به‌اسم خودش تمام کند». او یادآور شد: «ایران درنهایت، راه‌هایی برای عبور از این محدودیت‌ها پیدا کرده؛ زیرا همیشه تحریم‌ها خلاف مقررات بین‌الملل و تعدی به اصل حاکمیت ملی کشور است و یک بارِ حقوقی سنگین بر دوش آمریکا بوده است و ایران حق دارد با پاسخ‌های مشابهی، این محدودیت‌ها را جبران کند». او گفت: «درهرحال، آنچه ترامپ و گروهش انجام دادند، مشکلاتی برای رئیس‌جمهوری بعدی ایجاد و گیرهای بیشتری در روابط دو کشور ایجاد می‌کند؛ مشخص نیست دولت جدید ایالات متحده چگونه بتواند این مشکلات را برطرف کند».
شعیب بهمن نیز دراین‌باره اظهار داشت: «طی چهارسالی که ترامپ بر سر کار بود، سیاست توسعه صادرات را در حوزه انرژی درپیش گرفت. آمریکا پیش‌ازآن مطابق قوانین داخلی خود؛ اجازه صادرات نفت را به‌شکل گسترده نداشت؛ بنابراین، در بازارهای جهانی هم حضور چندانی نداشت؛ اما زمانی‌که این استراتژی تغییر کرد، با روی‌کارآمدن ترامپ قاعدتاً آمریکا باید بازارهای جدیدی برای خود ایجاد می‌کرد و به‌این‌ترتیب، بسیاری از کشورهای صادرکننده نفت دچار بحران شده یا ازطرف آمریکا تحت تحریم قرار گرفتند». او افزود: «مثلاً تحریم اقتصادی ایران باعث خارج‌شدن بخشی از نفت از بازارهای جهانی شد. ایجاد بحران در ونزوئلا و تحریم علیه این کشور تقریباً باعث شد تأسیسات نفتی این کشور به‌دلایل فرسودگی و عدم نوسازی، از کار بیفتند و حتی توان تولید برای مصرف داخلی خود را هم نداشته باشد. تشدید درگیری در لیبی باعث شد روند صادرات نفت این کشور تاحدی دچار مشکل شود». این کارشناس حوزه انرژی تأکید کرد: «وقتی به مقاصد صادرات نفت کشورهای تحریمی رجوع می‌کنیم، می‌بینیم آمریکا تلاش کرد که جای خالی این کشورها را به‌نحوی در بازارهای جهانی پر کند؛ حتی دراین‌خصوص به اعمال تحریم علیه روسیه پرداخت و بخش‌های نفت و گاز روسیه را مورد تحریم قرار داد». او خاطرنشان کرد: «همه این‌ها نشان می‌دهد آمریکا برای‌اینکه جای پایی در بازارهای جهانی برای خود باز کند و صادرات خود را توسعه دهد، از هیچ ابزاری؛ ازجمله اعمال تحریم یا ایجاد بحران در کشورهای تولیدکننده یا صادرکننده نفت دریغ نمی‌کند».
خبرگزاری ایلنا
رویداد نفت
روزنامه سایه
پایگاه خبری اقتصادی معاصر
