شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: با توجه به اینکه دادگاه قانون اساسی روسیه مصوبه پارلمان این کشور برای اصلاح قانون اساسی را تایید کرده، می‌توان انتظار داشت اگر اتفاق خاصی نیفتد، پوتین بتواند مجددا در سال ۲۰۲۴ به عنوان نامزد در انتخابات ریاست‌جمهوری حضور پیدا کند و اگر حضور او در قدرت ادامه داشته باشد باشد، او می‌تواند در دو دوره ۶ ساله یعنی تا سال ۲۰۳۶ رئیس جمهور باشد.
شعیب بهمن – کارشناس مسائل روسیه
دادگاه قانون اساسی روسیه طرح پیشنهادی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور برای اصلاح قانون اساسی را که به وی امکان ادامه ریاست جمهوری پس از سال ۲۰۲۴ را می‌دهد، تایید کرد.
درواقع از زمانی که ولادیمیر پوتین برای دومین بار به سمت ریاست‌جمهوری در روسیه انتخاب شد، بحث در مورد جانشینی وی و این مسئله که پس از او چه اتفاقی می‌افتد و چه کسی قدرت را در دست خواهد گرفت به یک موضوع پیچیده داخلی روسیه تبدیل شد. به نحوی که هم در محافل روسی و هم در محافل غربی، اندیشکده‌ها و موسسات پژوهشی در این باره گمانه‌زنی‌های زیادی صورت دادند.
در چند ماه اخیر که به هر حال مسئله انجام اصلاحات در قانون اساسی روسیه از طرف شخص ولادیمیر پوتین مطرح شد، سناریوهای مختلفی برای آینده سیاسی روسیه و از جمله آینده سیاسی شخص پوتین طرح شد. یکی از این سناریوها این بود که پوتین با انجام اصلاحات در قانون اساسی به ویژه با توجه به اینکه قرار است تاحدی اختیارات نخست‌وزیر افزایش پیدا کند تمایل دارد که پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش به نخست‌وزیری روی بیاورد و از آنجا هدایت امور را در دست داشته باشد. یک گزینه دیگر این بود که پوتین می‌خواهد با انجام این اصلاحات در قانون اساسی، زمینه را برای معرفی جانشین آینده خود فراهم می‌کند. به خصوص که بحث اصلاح قانون اساسی با تغییر کابینه هم همراه بود و همین مسئله باعث شد که برخی به این سمت و سو گرایش پیدا کنند که پوتین با آوردن چهره‌‌های جدید در ساختار سیاسی روسیه قصد دارد این افراد را به عنوان جایگزین خود معرفی کند. اما تغییر و تحولی که طی چند روز اخیر در خصوص اصلاح قانون اساسی اتفاق افتاد و بر مبنای طرح یکی از نمایندگان حزب روسیه متحد این پیشنهاد در اصلاحیه قانون اساسی درج شد که پس از انجام اصلاح قانون اساسی تعداد دوره‌های ریاست جمهوری صفر خواهد شد و از این پس تمام افراد از جمله پوتین که سال‌ها رئیس‌جمهور بوده مجددا می‌تواند در انتخابات شرکت کند عملا گمانه‌زنی‌های قبلی را زیر سوال برد، زیرا با توجه به قرار گرفتن این بند در قانون اساسی، پوتین می‌تواند مجددا در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۴ شرکت کند.
با توجه به اینکه دادگاه قانون اساسی روسیه نیز این مصوبه پارلمان را تایید کرده می‌توان انتظار داشت اگر اتفاق خاصی نیفتد پوتین بتواند مجددا در سال ۲۰۲۴ به عنوان نامزد در انتخابات ریاست‌جمهوری حضور پیدا کند و اگر حضور او در قدرت ادامه داشته باشد، او می‌تواند در دو دوره ۶ ساله یعنی تا سال ۲۰۳۶ رئیس جمهور باشد.
در نتیجه، روند تغییر و تحولات در قانون اساسی روسیه، وضعیتی را به وجود خواهد آورد که بر اثر آن سایر گزینه‌ها یعنی گزینه جانشینی پوتین تاحد زیادی کمرنگ می‌شود و شخص وی همچنان می‌تواند به عنوان نفر اول و تصمیم‌گیرنده اصلی در قدرت باقی بماند.
در رابطه با چشم‌انداز این مسئله و نگاه مردم روسیه به باقی ماندن پوتین در قدرت باید به چند نکته توجه داشت. نخست به محبوبیت بالای پوتین مربوط می‌شود، زیرا تقریبا در دو دهه‌ای که وی در راس قدرت یا راس ساختار سیاسی روسیه حضور داشته، محبوبیتی بالای ۷۰ درصد داشته است، چرا که پوتین در این ۲۰ سال توانست اقدامات ارزنده‌ای برای مردم کشورش انجام داده و توانست روسیه را از نابسامانی‌های دهه ۹۰ خارج سازد و وارد دوره‌ای از ثبات و امنیت کند.
از سوی دیگر باید توجه داشت نظرسنجی‌هایی که طی یکی دو ماه اخیر به ویژه بعد از مطرح شدن بحث اصلاح قانون اساسی در روسیه صورت گرفت، حکایت از این دارد که تقریبا نظر مردم درباره باقی ماندن پوتین در سمت ریاست جمهوری بعد از سال ۲۰۲۴ مساوی است. یعنی ممکن است پوتین در نگاه یک فرد، شخص مقبولی باشد، اما وی تمایلی نداشته باشد که باز هم پوتین در عرصه قدرت حضور داشته باشد.
در عین حال هنوز ۴ سال تا سال ۲۰۲۴ باقی مانده که ممکن است طی این مدت اتفاقاتی صورت گیرد که در افکار عمومی مردم روسیه تاثیرگذار باشد. هرچند که نباید در این بین از فعالیت جریان‌های ضدپوتین نیز غافل بود.
گرچه با توجه به شیوع ویروس کرونا و محدودیت برای ایجاد تجمعات احتمالا شاهد اعتراضات خیابانی گسترده در پی این اصلاحات نخواهیم بود، ولی ممکن است ظرف ماه‌های آینده، اعتراضاتی در این رابطه شکل بگیرد. هرچند که سابقه اعتراضات خیابانی در روسیه نشان داده که عملا خیلی نمی‌تواند در روند پیشبرد پروژه‌های پوتین خللی ایجاد کند.
شورای راهبردی روابط خارجی