شعیب بهمن تحلیلگر مسائل بین‌الملل
رزمایش مشترکی که میان سه کشور ایران، چین و روسیه در حال برگزاری است، اهداف مختلفی را دنبال می‌کند و از اهمیت بالایی برخوردار است.

در وهله اول باید توجه داشت که این رزمایش در جغرافیای مهمی برگزار می‌شود؛ چرا که محدوده شمال اقیانوس هند و دریای عمان، محدوده استراتژیکی در آب‌های بین‌المللی به شمار می‌روند. این محدوده علاوه بر اینکه یکی از مهمترین گذرگاه‌های صادرات انرژی در جهان است، یکی از بحران خیزترین مناطق نیز در سطح بین‌المللی به حساب می‌آید.

در شرایطی که منطقه خلیج فارس و دریای عمان طی چندماه اخیر شرایط بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده و شاهد تشدید تنش‌ها بوده؛ یعنی از سقوط پهپاد آمریکایی توسط ایران و مورد هدف قرار گرفتن نفتکش‌ها در این محدوده گرفته تا حمله پهپادی به تأسیسات نفتی عربستان (آرامکو)، طبیعی است که منطقه از نظر امنیتی دستخوش دگرگونی‌های قابل توجهی شود.

در همین راستا آمریکا اعلام کرد که ائتلافی در راستای آنچه «تأمین امنیت کشتیرانی» در منطقه می‌خواند تشکیل خواهد داد و هرچند نتوانست کشورهای زیادی را برای این منظور بسیج کند اما دولت آمریکا از این طریق پیامی سیاسی به منطقه داد که می‌خواهد به فعالیت‌های خود در خلیج‌فارس ادامه دهد. رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه نشان داد که دیگر غربی‌ها، تنها بازیگران خارجی تأثیرگذار در منطقه نیستند و سایر کشورها نیز علاقه‌مندند و توانایی دارند در صورت لزوم نیروهای خود را به منطقه بفرستند.

ابتکار عمل ایران نیز در این میان حائز اهمیت است. تلاش کشورهای غربی و به ویژه آمریکا برای ساماندهی ائتلاف علیه ایران، شرایط را به سمتی برد که جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار به سمت ایجاد ائتلاف در منطقه حرکت و مشارکت بازیگران قدرتمند و غیرغربی را در این زمینه جلب کرده است.

روس‌ها در طول سال‌های گذشته تمایل زیادی داشتند که در منطقه خلیج فارس و دریای عمان به نقش آفرینی بپردازند، اما این حضور همواره از طریق کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس که به نوعی دنباله رو و پیرو سیاست‌های آمریکا بودند، ناممکن می‌شد. کما اینکه طرح امنیتی روسیه برای منطقه با بی‌رغبتی کشورهای حاشیه خلیج فارس از دور خارج شد. بنابراین همین امر، همکاری با ایران برای روسیه فرصتی قابل توجه است که بتواند در این منطقه مهم حضور داشته باشد و نقش آفرینی کند.

از سوی دیگر چین که طی سال‌های گذشته تلاش داشت وارد رقابت‌های امنیتی- نظامی با آمریکا نشود و صرفاً رقابت اقتصادی را دنبال کند، در حال حاضر با حضور در این رزمایش این پیام را به آمریکا داد که وارد رقابت امنیتی شده است. آنها اکنون تلاش دارند منافع سنتی آمریکا را تهدید ‌کنند؛ به خصوص آنکه آمریکا نیز آب‌های نزدیک به چین را در نوردیده است.

در مجموع پیام این رزمایش هم به آمریکا و هم به متحدینش آن بود که دوره یکه تازی آمریکا در منطقه خلیج فارس به سر آمده است. در شرایط لزوم ایران این امکان را دارد که با همکاری کشورهای غیرغربی شرایط را به نوع دیگری رقم بزند. از این پس هم آمریکا و هم کشورهای منطقه باید در محاسبات امنیتی خود توان ائتلاف سازی ایران را در نظر بگیرند.
روزنامه آرمان ملی